اساسنامه سازمان حسابرسی
فصل اول - کلیات
ماده 1 - در اجرای قانون تشکیل سازمان حسابرسی مصوب پنجم دی ماه یک هزار و سیصد و شصت و دو مجلس شورای اسلامی، سازمانحسابرسی که از این پس در این اساسنامه"سازمان" نامیده شده است و به صورت شرکت سهامی اداره میشود، تشکیل میگردد.
ماده 2 - سازمان دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی میباشد و بر طبق قانون تشکیل سازمانحسابرسی و مفاد این اساسنامه و آییننامههای مربوط اداره خواهد شد.
تبصره 1 - آییننامه استخدامی سازمان حداکثر ظرف 3 ماه پس از تشکیل توسط سازمان با همکاری سازمان امور اداری و استخدامی کشور تهیه وبرای تصویب به هیأت وزیران تقدیم میشود. تا زمانی که آییننامه استخدامی سازمان به تصویب نرسیده است، کارکنان منتقله از سایر دستگاههایموضوع تبصره 5 ماده واحده قانون تشکیل سازمان حسابرسی تابع مقررات استخدامی مربوط به خود میباشند.
تبصره 2 - آییننامههای اداری، مالی، معاملاتی و سایر آییننامههای مورد نیاز پس از تصویب مجمع عمومی سازمان قابل اجراء خواهند بود.
ماده 3 - سازمان برای مدت نا محدود تشکیل میگردد و انحلال آن فقط به موجب قانون میسر خواهد بود.
ماده 4 - مرکز اصلی سازمان تهران است و در صورت لزوم سازمان میتواند در سایر نقاط کشور شعبه دائر نماید.
تبصره - سازمان میتواند برای انجام عملیات حسابرسی و ارائه خدمات مالی، واحدهای اجرایی جداگانه به صورت مؤسسات حسابرسی وخدمات مالی دائر نماید.
مؤسسات مزبور شخصیت حقوقی مستقل نداشته و به عنوان بخشی از تشکیلات سازمان از هر نظر تابع مفاد این اساسنامه و آییننامههای اجرایی آنمیباشند. نحوه تشکیل و اداره مؤسسات نامبرده به موجب دستورالعملی که به تصویب مجمع عمومی سازمان خواهد رسید معین خواهد شد.
ماده 5 - سرمایه سازمان معادل پنجاه میلیون ریال میباشد که به پانصد سهم با نام یکصد هزار ریالی تقسیم شده است و تماماً متعلق به دولتمیباشد. سرمایه سازمان از محل صرفهجویی اعتبارات جاری وزارت امور اقتصادی و دارایی قابل تأمین و پرداخت است.
تبصره - ارزش ویژه (اموال و داراییها و مطالبات به کسر بدهیها به ارزش دفتری) دستگاههای حسابرسی دولتی یا وابسته به دولت موضوع تبصره5 ماده واحده قانون تشکیل سازمان حسابرسی پس از تصویب مجمع عمومی سازمان به حساب افزایش سرمایه سازمان منظور خواهد شد.
فصل دوم - موضوع، وظایف و اختیارات
ماده 6 - موضوع سازمان عبارت است از تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارائه خدمات مالی لازم به بخشهای دولتی و تحتنظارت دولت و تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی منطبق با موازین اسلامی و تحقیق و تتبع در روشهای علمی و عملی به منظوراعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
ماده 7 - وظایف و اختیارات سازمان عبارت است از:
الف - انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی کلیه دستگاههایی که بر طبق اصول 44 و 45 قانون اساسی که مالکیت عمومی بر آنها مترتبمیباشد از قبیل بانکها، مؤسسات و شرکتهای بیمه و همچنین شرکتهای دولتی و مؤسسات و سازمانهای انتفاعی دولتی، مراکز تهیه و توزیع وابسته بهوزارت بازرگانی، بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات و شرکتهای تحت پوشش آنها و شرکتها و کارخانجات ومؤسساتی که صرفنظر از چگونگی مالکیت سرمایه آنها به موجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوششدستگاههای اجرایی اداره میشوند و سایر دستگاههای عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل مکلف به تعیین بازرس قانونی و انجامحسابرسی میباشد.
ب - انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی شرکتها، مؤسسات و دستگاههایی که در مجموع بیش از 50% سرمایه آنها به طور مستقیم و یاغیر مستقیم متعلق به دستگاههای موضوع بند الف فوق میباشد.
تبصره - انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی توسط سازمان در شرکتها و مؤسسات موضوع این بند که قسمتی از سهام آنها متعلق بهبخش غیر دولتی (تعاونی - خصوصی) میباشد، موکول به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام است. و چنانچه در اساسنامه اختیار تعیین بازرسقانونی و امور حسابرسی از جمله وظایف مجمع عمومی نباشد طبق اساسنامه عمل خواهد شد و در هر صورت نمایندگان صاحب سهام دولت وهمچنین نمایندگان صاحب سهام شرکتهای دولتی و سایر دستگاههای مذکور در بند الف این ماده موظفند رأی به انتخاب سازمان بدهند.
ج - حسابرسی طرحهای عمرانی (سرمایهگذاری ثابت) مورد اجرا در دستگاههای موضوع بندهای الف و ب این ماده.
د - انجام حسابرسی و خدمات مالی موردی ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی در حدود امکانات سازمان.
ه - ارائه خدمات و مشاوره مالی به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و دستگاههای مذکور در بندهای الف و ب فوق،در صورت نیاز و درخواستدستگاههای مزبور و در چهار چوب امکانات و برنامههای سازمان.
و - تربیت و آموزش و جذب افراد متعهد جهت تأمین کادر متخصص مورد نیاز به منظور خودکفایی از طریق ایجاد مؤسسه آموزشی و همچنینتنظیم و اجرای برنامههای مداوم آموزشی به منظور ارتقاء سطح دانش شاغلین در سازمان و همکاری با سازمانهای دولتی، دانشگاهها، مراکز آموزشی وسایر سازمانها در زمینه آموزشی و آمادهسازی نیروی انسانی مورد نیاز برای امور حسابرسی و حسابداری.
ز - مرجع تخصصی و رسمی تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در سطح کشور این سازمان میباشد. گزارشات حسابرسی وصورتهای مالی که در تنظیم آنها اصول و ضوابط تعیین شده از طرف سازمان رعایت نشده باشد در هیچ یک از مراجع دولتی قابل استفاده نخواهد بود.
ح - تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفهای حسابرسان سازمان بر اساس اصول و موازین اسلامی.
ط - انجام تحقیقات و مطالعات لازم به منظور کسب آخرین اطلاعات در زمینه حسابداری و حسابرسی و سایر رشتههای مربوط و نشر و اشاعهنتیجه حاصل به منظور افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی.
تبصره 1 - انجام وظایف مندرج در بندهای الف و ب و ج فوق در مورد شرکتها و مؤسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، نیز توسطسازمان صورت خواهد گرفت.
تبصره 2 - سازمان مجاز است در حدود امکانات و برنامههای اجرایی خود علاوه بر دستگاههای مذکور در بندهای (الف و ب) فوق امور بازرسیقانونی، حسابرسی، ارائه خدمات و مشاوره مالی و طرح و استقرار سیستمهای مالی سایر دستگاهها را بنا به درخواست ارگان مجاز آنها پذیرفته و انجامدهد.
تبصره 3 - سازمان میتواند در موارد اضطراری و پس از اخذ مجوز از مجمع عمومی به مسئولیت خود و تحت نظارت مستقیم طبق ضوابطی کهبه پیشنهاد هیأت عامل و تأیید هیأت عالی نظارت به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی میرسد از خدمات اشخاص حقیقی ایرانی که به امرحسابرسی و خدمات و مشاوره مالی اشتغال دارند استفاده نماید. تأیید صلاحیت اشخاص مزبور جهت خرید خدمت از طرف سازمان در هر مورد طبقنظر حداقل سه نفر از اعضای هیأت عالی نظارت خواهد بود.
فصل سوم - ارکان سازمان
ماده 8 - ارکان سازمان به شرح زیر است:
1 - مجمع عمومی.
2 - هیأت عامل.
3 - مدیر عامل.
4 - هیأت عالی نظارت.
مجمع عمومی
ماده 9 - اعضاء مجمع عبارتند از:
1 - وزیر امور اقتصادی و دارایی (رییس مجمع).
2 - وزیر برنامه و بودجه.
3 - رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
4 - دو نفر دیگر از وزراء به انتخاب هیأت وزیران.
ماده 10 - مجمع عمومی سازمان حداقل سالی دو بار با دعوت کتبی رییس مجمع به منظور اتخاذ تصمیم در مورد صورتهای مالی و بودجه سازمانو سایر وظایف تشکیل میشود و علاوه بر آن با پیشنهاد مجمع عمومی، مدیر عامل و یا حداقل چهار نفر از اعضای هیأت عامل و یا هیأت عالی نظارتحداکثر ظرف 15 روز با دعوت کتبی رییس مجمع تشکیل خواهد شد.
تبصره - جلسات مجمع عمومی با حضور حداقل چهار عضو رسمیت خواهد داشت و تصمیمات آن با اکثریت آراء معتبر میباشد.
ماده 11 - وظایف مجمع عمومی عبارت است از:
1 - نصب و عزل رییس و اعضاء هیأت عامل به ترتیب مقرر در این اساسنامه.
2 - تعیین حقوق و مزایای مدیر عامل، اعضاء هیأت عامل، رییس و اعضای هیأت عالی نظارت.
3 - تصویب بودجه و صورتهای مالی و اتخاذ تصمیم نسبت به گزارشات هیأت عامل و هیأت عالی نظارت.
4 - تصویب تشکیلات سازمان و اتخاذ تصمیم در مورد خط مشی و برنامههای کلی و آموزشی سازمان.
5 - تبصره آییننامههای مندرج در این اساسنامه که تصویب آن به عهده مجمع عمومی واگذار گردیده است.
6 - پیشنهاد هر گونه تغییر در اساسنامه به هیأت وزیران جهت ارائه به مجلس شورای اسلامی.
7 - اتخاذ تصمیم نسبت به موضوعات دیگری که در ارتباط با وظایف سازمان میباشد.
8 - اتخاذ تصمیم در مورد تغییر میزان سرمایه سازمان.
9 - پیشنهاد هر گونه تغییر در آییننامه استخدامی سازمان به مراجع ذیربط.
10 - اجازه ایجاد شعبه و واحدهای اجرایی تابعه موضوع ماده 4 این قانون.
11 - تعیین نهایی اصول ضوابط و استانداردهای حسابرسی و حسابداری.
12 - تعیین نهایی موازین خاص اخلاقی و انضباطی حسابرسان سازمان.
هیأت عامل
ماده 12 هیأت عامل سازمان از یک نفر رییس که سمت مدیر عامل را نیز خواهد داشت و یک قائم مقام و هفت عضو دیگر که به طور موظف انجاموظیفه خواهند نمود و همگی متخصص و متعهد و متدین و دارای حسن شهرت در حرفه میباشند تشکیل میگردد.
تبصره - قائم مقام در غیاب مدیر عامل عهدهدار وظایف وی خواهد بود.
ماده 13 - اعضای هیأت عامل باید دارای تحصیلات عالی در یکی از رشتههای حسابداری و حسابرسی،مالی، بازرگانی، بانکداری و یا رشتههایوابسته به آنها بوده و حداقل 7 سال تجربه در رشته حسابرسی بعد از اخذ مدرک کارشناسی داشته باشد.
ماده 14 - مدیر عامل به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع عمومی و قائم مقام مدیر عامل و سایر اعضاء هیأت عامل به پیشنهادمدیر عامل و تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع عمومی برای مدت سه سال تعیین و منصوب میشوند.
تبصره - وزیر امور اقتصادی و دارایی میتواند عزل و یا تغییر سمت مدیر عامل و هر یک از اعضاء هیأت عامل را قبل از پایان دوره عضویت آنان بهمجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده 15 - هر یک از اعضاء هیأت عامل عهدهدار بخشی از فعالیت سازمان خواهند بود و قبول سمتهای غیر موظف فقط در مؤسسات عامالمنفعه واجتماعی با تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی بلامانع است.
ماده 16 - در صورت استعفاء، عزل و بازنشستگی و یا فوت هر یک از اعضاء هیأت عامل وزیر امور اقتصادی و دارایی موظف است به ترتیب مقرردر این قانون حداکثر ظرف مدت یک ماه جانشین وی را به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده 17 - جلسات هیأت عامل با حضور حداقل هفت نفر از اعضاء رسمیت خواهد یافت. ریاست جلسات هیأت عامل با مدیر عامل خواهد بود وتصمیمات متخذه با حداقل 5 رأی موافق معتبر است.
تبصره - جلسات هیأت عامل با پیشنهاد مدیر عامل یا حداقل 3 نفر از سایر اعضاء هیأت عامل یا دعوت کتبی مدیر عامل تشکیل خواهد شد.
ماده 18 - تصمیمات هیأت عامل در دفتری ثبت و به امضاء اعضاء حاضر در جلسات خواهد رسید. مسئولیت ابلاغ و پیگیری مصوبات هیأت عاملبا مدیر عامل است.
ماده 19 - وظایف هیأت عامل عبارت است از:
1 - بررسی و تأیید و ارائه بودجه سالانه و صورتهای مالی سالانه و گزارش عملکرد سازمان به مجمع عمومی.
2 - بررسی و تأیید تشکیلات سازمان جهت ارائه به مجمع عمومی.
3 - بررسی و تأیید پیشنهاد تغییر اساسنامه جهت ارائه به مجمع عمومی.
4 - اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادات صلح و سازش در دعاوی با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
5 - بررسی و تأیید آییننامههای مورد نیاز و ارائه به مراجع ذیربط جهت تصویب.
6 - بررسی و تأیید ضوابط و استانداردهای حسابداری و حسابرسی بنا به پیشنهاد کمیته فنی جهت ارائه به مجمع عمومی.
7 - بررسی و تأیید موازین اخلاقی و انضباطی حسابرسان سازمان بنا به پیشنهاد کمیته انضباطی جهت ارائه به مجمع عمومی.
8 - تعیین و تدوین برنامههای آموزشی در قالب اهداف و وظایف سازمان بنا به پیشنهاد کمیته آموزشی.
ماده 20 - مدیر عامل بالاترین مقام اجرایی سازمان بوده و در حدود قوانین و مقررات مربوط مسئول اداره امور سازمان میباشد و دارای وظایف واختیارات ذیل است:
1 - اجرای مصوبات مجمع عمومی و هیأت عامل.
2 - تهیه و پیشنهاد بودجه سالانه به هیأت عامل.
3 - تهیه صورتهای مالی و ارائه آن هیأت عالی نظارت و مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
4 - تهیه گزارش عملکرد سازمان و ارائه آن به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
5 - تهیه تشکیلات سازمان و ارائه آن به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
6 - پیشنهاد تغییر اساسنامه و آییننامه استخدامی به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل
7 - تهیه و تدوین و ارائه آییننامههای مالی و معاملاتی و سایر آییننامههای مورد نیاز به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
8 - تعیین سمت اجرایی و وظایف و اختیارات هر یک از اعضاء هیأت عامل در اداره امور سازمان.
9 - نمایندگی سازمان در کلیه مراجع قانونی با حق توکیل به غیر و ارجاع داوری و در موارد لازم ارائه پیشنهاد صلح و سازش به هیأت عامل.
10 - دعوت اعضاء هیأت عامل جهت تشکیل جلسه.
ماده 21 - کلیه اسناد و اوراق مالی و تعهدآور باید به امضاء مدیر عامل یا افراد مجاز از طرف وی و یکی از اعضاء هیأت عامل به انتخاب هیأتعامل برسد.
تبصره - مدیر عامل و عضو هیأت عامل موضوع ماده 21 میتوانند حق امضاء اسناد و اوراق مالی و تعهدآور را در شعب و واحدهای اجرایی بهموجب آییننامهای که به تصویب مجمع عمومی سازمان میرسد، بر حسب مورد به مسئولین شعب یا واحدهای اجرایی سازمان واگذار نمایند. اینتفویض اختیار رافع مسئولیت تفویضکننده نخواهد بود.
هیأت عالی نظارت
ماده 22 - هیأت عالی نظارت مرکب از یک رییس و چهار نفر عضو از بین افراد مسلمان، مؤمن و متقی و دارای حسن شهرت و مسلط به امورحسابرسی و حسابداری که دارای تحصیلات عالی در یکی از رشتههای حسابداری و حسابرسی و مالی بازرگانی و بانکداری و یا رشتههای وابسته بهآنها با حداقل هفت سال تجربه در امور حسابرسی و حسابداری بعد از اخذ مدرک لیسانس در سطح مدیریت باشند برای مدت دو سال انتخاب میشوندو باید لااقل یک ماه قبل از انقضای دوره اعضای جدید انتخاب گردند و انتخابات مجدد اعضاء بلامانع است.
تبصره - رییس هیأت عالی نظارت و یک عضو با پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران و دو عضو با انتخاب رییس دیوانمحاسبات کشور و یک عضو با پیشنهاد دادستان کل کشور منصوب خواهند شد.
ماده 23 - وظایف هیأت عالی نظارت عبارت است از:
1 - نظارت مستمر بر عملیات جاری سازمان و واحدهای اجرایی تابعه آن به منظور جلوگیری از هر گونه انحراف احتمالی و حصول اطمینان ازحسن اجرای امور بر طبق خط مشی و برنامهها و ضوابط مصوب سازمان.
2 - مطالعه و بررسی دستورالعملها و روشهای حسابرسی و حصول اطمینان از کفایت آنها.
3 - بررسی گزارشات حسابرسی به منظور حصول اطمینان از تعقیب و اقدامات لازم در مورد متخلفین و دیگر موارد مهم مطرح شده در گزارشاتحسابرسی.
4 - اجرای وظایف بازرس قانونی سازمان و واحدهای اجرایی تابعه آن.
5 - تأیید صلاحیت اشخاص مذکور در تبصره 3 ماده 7 این اساسنامه و بررسی کیفیت کار آنان در خصوص حسابرسیها و خدمات ارجاعی از طرفسازمان.
تبصره 1 - حدود مسئولیتهای هیأت عالی نظارت در اجرای وظایف بازرس قانونی طبق قانون تجارت و سایر قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.
تبصره 2 - اعضاء هیأت عالی نظارت منفرداً یا متفقاً گزارشهای لازم از نظارت خود بر سازمان را به طور مستمر به وزیر امور اقتصادی و دارایی،مجمع عمومی و در صورت لزوم به دیوان محاسبات، دادستانی کل کشور و هیأت وزیران تسلیم خواهند کرد.
ماده 24 - هیأت عالی نظارت در ایفای وظایف خود میتواند کلیه اسناد، حسابها و داراییهای سازمان را مورد رسیدگی قرار دهد و به کلیه مقررات وتصمیمات و نوشتهها و گزارشات سازمان که لازم میداند دسترسی داشته باشد و بدون مداخله در امور جاری سازمان و در حدود وظایف نظرات خودرا به مدیر عامل سازمان بدهد.
تبصره - شرکت رییس یا یک نفر از اعضاء به معرفی رییس هیأت عالی نظارت در جلسات هیأت عامل سازمان بدون داشتن حق رأی اجباری است.مدیر عامل سازمان مکلف است ساعت و تاریخ تشکیل جلسات هیأت عامل را حداقل سه روز قبل از تشکیل کتباً به هیأت عالی نظارت اعلام دارد. درغیر این صورت مصوبات جلسه اعتبار قانونی نخواهد داشت.
ماده 25 - هیأت عالی نظارت دارای دبیرخانهای میباشد که زیر نظر رییس هیأت اداره خواهد شد.
دبیر و کارکنان دبیرخانه از بین کارمندان سازمان توسط رییس هیأت عالی نظارت و با هماهنگی قبلی مدیر عامل تعیین میشود. نحوه اداره و وظایفدبیرخانه بر اساس آییننامهای خواهد بود که توسط هیأت عالی نظارت تهیه و به تصویب مجمع عمومی خواهد رسید دبیرخانه هیأت عالی نظارت برایانجام وظایف خود از امکانات اداری و مالی سازمان استفاده خواهد نمود.
ماده 26 - رییس و اعضای هیأت عالی نظارت به طور موظف انجام وظیفه خواهند نمود و قبول سمتهای غیر موظف فقط در مؤسسات عامالمنفعه،و اجتماعی و آموزشی با تصویب مجمع عمومی بلامانع است.
ماده 27 - حقوق و مزایای رییس و اعضای هیأت عالی نظارت به ترتیب معادل مدیر عامل و اعضای هیأت عامل سازمان میباشد.
ماده 28 - آییننامه داخلی هیأت عالی نظارت به وسیله هیأت تهیه و به تصویب مجمع عمومی سازمان میرسد.
فصل چهارم - سایر مقررات
ماده 29 - سازمان به منظور حسن اجرای وظایف تخصصی خود دارای کمیتههای فنی، آموزشی و انضباطی میباشد. وظایف کمیتهها و همچنینتعداد و ترکیب اعضاء و نحوه اداره آنها مشترکاً توسط هیأت عامل و هیأت عالی نظارت تهیه و به تصویب مجمع عمومی میرسد. این کمیتهها زیر نظرهیأت عامل انجام وظیفه خواهند نمود لیکن موظفند گزارش عملیات و صورتحساب خود را به هیأت عامل و هیأت عالی نظارت تسلیم نمایند.
تبصره - اعضای کمیتهها از اشخاص متعهد و متخصص در یکی از رشتههای تحصیلی مذکور در ماده 22 این قانون انتخاب میشوند.
ماده 30 - اعضاء هیأت عامل و هیأت عالی نظارت پس از انتخاب سوگند خورده و سوگندنامه را امضاء مینمایند که در انجام وظایف نهایت دقت وبینظری را به کار برند و کلیه نظرات ابرازی و تصمیماتی که میگیرند مقرون به صلاح کشور بوده و رعایت کامل حفظ اسرار سازمان را چه در زمانتصدی و چه بعد از آن بنمایند.
ماده 31 - سال مالی سازمان از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه همان سال خاتمه مییابد، مگر سال اول که از تاریخ تشکیلشروع و در پایان اسفند ماه همان سال پایان میپذیرد.
ماده 32 - صورتهای مالی هر سال سازمان باید حداقل سی روز قبل از تشکیل مجمع عمومی سازمان به هیأت عالی نظارت ارائه شود.
ماده 33 - موارد پیشبینی نشده در این اساسنامه تابع قانون تجارت خواهد بود.
قانون فوق مشتمل بر سی و سه ماده و شانزده تبصره در جلسه روز سهشنبه هفدهم شهریور ماه یک هزار و سیصد و شصت و شش مجلس شورایاسلامی تصویب و در تاریخ 1366.6.25 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.